Posted by : Harsh Meswania Sunday 2 November 2014



દિવાળીના ધમાકા વચ્ચેે ૫૭ વર્ષના ગૂગલના સિનિયર વાઇસ પ્રેસિડેન્ટ એલન યુસ્ટેસે ઊંચાઈએથી કૂદકો લગાવીને નવી ઊંચાઈ મેળવી છે. સાધારણ પરિસ્થિતિમાં ઉછરેલા એલને હંમેશા અસાધારણ સફળતા મેળવ્યે રાખી છે. અભ્યાસ પૂરો કરવા એક સમયે પાર્ટટાઇમ પોપકોર્ન વેચનારા યુવકે જીવનના ઉતર્રાધ સુધીમાં અપ્રતિમ નામ-દામ મેળવી લીધા  છે...

૧૯૭૪નું વર્ષ હતું. ફ્લોરિડામાં વોલ્ટ ડિઝનીની મોનોરેલનો કોન્ટ્રાક્ટ માર્ટિન મેરિએટા નામની કંપનીને મળ્યો હતો. કંપનીએ પાઇનહિલ્સમાં કામદારોને રહેવા માટે નાનકડાં ક્વાર્ટર્સ ફાળવ્યા. એમાંના એક કર્મચારીનો પુત્ર સ્કૂલનો અભ્યાસ પૂરો કરીને કોલેજમાં આવ્યો. ૧૭ વર્ષના એ છોકરાએ સ્કૂલમાં અવ્વલ આવીને આગળના અભ્યાસ માટે સ્કોલરશિપ મેળવી લીધી. સ્કોલરશિપથી કોલેજની ફીની સમસ્યા તો ઉકલી ગઈ, પણ કોલેજના અન્ય ખર્ચાની વ્યવસ્થા કરવી જરૃરી હતી. તેણે એનો ઉકેલ શોધી લીધો. કોલેજ ટાઇમમાં લેક્ચર ભરવાના અને બાકીના ફાજલ સમયમાં પોપકોર્ન વેંચીને પૈસા કમાવાનો વિકલ્પ તેને માફક આવી ગયા. વચ્ચે વેકેશનના સમયગાળા દરમિયાન ડિઝની વર્લ્ડના મોનોરેલ પ્રોજેક્ટમાં પાર્ટટાઇમ નોકરી કરીને બચત કરવાનો કીમિયો પણ બરાબર કારગત નીવડયો.
પુસ્તકો અને કપડા સહિતની વર્ષ દરમિયાન ખપમાં આવતી ખરીદી એ આ વેકેશનમાં કમાયેલા પૈસાથી કરતો. આમ કરતા તેની કોલેજ પૂરી થઈ. તેણે કમ્પ્યુટર ઈજનેરીની ડિગ્રી મેળવી હતી.  એ સમયે હજુ કમ્પ્યુટર ઈજનેરી આજના જેટલી વિકસિત નહોતી થઈ. કમ્પ્યુટર ઈજનેરને બીજી શાખાઓના એન્જિનિયરની જેમ માતબર પૈસા મળે એવી અપેક્ષા થોડી વધારે પડતી હતી એટલે કમ્પ્યુટર એન્જિનિયરે એ સમયે હજુ વિકસી રહેલી નવી નવી કંપનીઓમાં કામ શોધવું પડતું. આ છોકરાએ પણ નોકરીની શરૃઆત સિલિકોન વેલીની એક સાવ સામાન્ય કંપનીથી કરી, પણ તેના સતત કામ કરતા રહેવાના ખંત અને મહેનતકશ સ્વભાવે તેણે પોતાના ક્ષેત્રમાં એક પછી ઊંચાઈ મેળવ્યે રાખી.
નોકરી ઉપરાંત તેને કમ્પ્યુટર અંગેના નવા સંશોધનોમાં પણ એટલી જ દિલચસ્પી હતી. નોકરી-સંશોધનની સાથે સાથે તેણે કમ્પ્યુટર સાયન્સના ક્લાસ ભરવાનું ય શરૃ રાખ્યું. ૧૯૮૪માં તેણે પીએચ.ડી પૂરું કર્યું ત્યારે તેની સંશોધનની આવડત પર એકેડમિક મહોર પણ લાગી ચૂકી હતી. તેણે જે ઝડપથી રસ્તો કંડાર્યો હતો એ પછી તો તેની આગેકૂચને રોક લગાવવાનું કામ કોઈ પણ માટે અશક્ય હતું. તેની આવડતમાં હવે અમેરિકાની માતબર કંપનીઓ રસ દાખવવા લાગી હતી. તેણે સમય પારખીને ઝડપથી વિશ્વમાં પોતાનો ડંકો વગાડતી કંપની ગૂગલને ડાળ બનાવી લીધી. ગૂગલમાં રહીને તેને દૌલત-શોહરત મળ્યા, પરંતુ તેના નસીબમાં કમ્પ્યુટર ઈજનેર તરીકે નહીં, પણ સાહસિક એલેન યુસ્ટેસ તરીકે ઓળખાવાનું લખ્યું હતું એની કલ્પના તો તેણે છેક ૨૦૧૧ સુધી નહોતી કરી!
                                                                         * * *
'ઈટ વોઝ અમેઝિંગ! આ વાઇલ્ડ રાઇડિંગ મારા જીવનની યાદગાર પળ હતી. ત્યાંથી હું વાતાવરણના એક એક લેયર્સ અનુભવી શકતો હતો. એ સમયે મને અવકાશની ડાર્કનેસ ખૂબ સુંદર લાગી રહી હતી. આટલું મનોહર દ્રશ્ય મારી જિંદગીમાં મેં ક્યારેય જોયું નથી... અને ઝડપ, ઝડપ તો એવી હતી કે જાણે થોડી વાર માટે હું પોતે જ સુપરસોનિક અવકાશ યાન બની ગયો ન હોઉં. હું આકાશી ઊંચાઈ છોડીને જમીન પર આવી રહ્યો હતો ત્યારે વિચારતો હતો કે આ ૧૫ મિનિટ હજુ થોડી વધુ લાંબી ચાલે તો કેટલું સારું!'
અવાજની ગતિને ભેદીને અવકાશી ઊંચાઈ પરથી ધરતી પર પગ મૂકનારા કમ્પ્યુટર સાયન્ટિસ્ટ એલન યુસ્ટેસે આ શબ્દો ઉચ્ચાર્યા ત્યારે તેના ચહેરા પર ભારોભાર આત્મવિશ્વાસ છલકાતો હતો. તેણે એક સાથે ત્રણ ત્રણ વિક્રમ ઉપર કબ્જો જમાવ્યો હતો. ૧,૩૫,૯૦૮ ફીટની ઊંચાઈ પરથી છલાંગ લગાવીને ઓસ્ટ્રેલિયન સાહસિક ફેલિક્સ બોમગાર્ટનરનો ૧,૨૮,૧૦૦ ફીટની ઊંચાઈનો રેકોર્ડ તોડયો હતો. તો ૧૩૨૧ કિ.મી. પ્રતિ કલાકની ઝડપે નીચે આવીને ફેલિક્સના જ ૧૩૦૧ કિ.મી. પ્રતિ કલાકના વિક્રમને ધ્વસ્ત કર્યો હતો. ૧,૨૩,૪૧૪ ફીટનું ફ્રી ફોલ અંતર ૪ મિનિટ અને ૨૭ સેકન્ડમાં કાપ્યુ હતું. અગાઉ ૫ મિનિટમાં ૧ લાખ ૧૮ હજાર ફીટનું અંતર કાપવાનો વિક્રમ ફેલિક્સના નામે જ બોલતો હતો.
રેકોર્ડ બ્રેકિંગ સ્પીડે જમીન સુધી આવતા પહેલા ૩૫ હજાર ક્યૂબિક ફીટ હિલિમય વાયુ ભરેલાં બલૂનની સહાયતાથી એલન યુસ્ટેસે લગભગ ૨ કલાકની મુસાફરી કરીને અવકાશમાં ધારેલી ઊંચાઈ મેળવી હતી.
૧૪ ઓક્ટોબર, ૨૦૧૨ના દિવસે ફેલિક્સ બોમગાર્ટનરે અવાજની ગતિએ જમીન ઉપર આવવાના વિક્રમ બનાવ્યો હતો એના બરાબર બે વર્ષ અને ૧૦ દિવસ પછી એલને આ વિક્રમ તોડયો, પણ ખરેખર તો એની શરૃઆત ફેલિક્સના જમ્પ અગાઉ ૨૦૧૧થી શરૃ થઈ ચૂકી હતી. ગૂગલના એક ખાનગી મિશનના ભાગરૃપે સ્પેસ સ્યુટમાં સ્ટ્રેટોસ્ફિયરને લગતા કેટલાક સંશોધનો માટે આ પ્રોજેક્ટ શરૃ કરવામાં આવ્યો હતો. ફેલિક્સે પહેલાથી જ જમ્પની જાહેરાત કરી દીધી હોવાથી વિશ્વભરના સમાચાર માધ્યમોનું ધ્યાન તેમના તરફ હતું, પણ આ આખો પ્રોજેક્ટ એકદમ ખાનગી ધોરણે રખાયો હોવાથી એલને સાહસમાં સફળતા મેળવ્યા પછી તેની નોંધ લેવાઈ હતી. ઉડીને આંખે વળગે એવી બીજી એક વાત એ છે કે બંનેના સાહસમાં મુખ્ય ફરક ઉંમરનો છે. ફેલિક્સે છલાંગ લગાવી ત્યારે તે ચાલીસીમાં હતો. જ્યારે ગૂગલના નોલેજ વિભાગના વાઇસ પ્રેસિડેન્ટ તરીકે કાર્યરત એલન યુસ્ટેસ નિવૃત્તિના આરે છે. ૫૭ વર્ષના એલને મોટાભાગનો સમય લેબોરેટરીમાં સંશોધન પાછળ કે ઓફિસમાં સાથી કર્મચારીઓને માર્ગદર્શન પૂરું પાડવામાં ગાળ્યો છે. તેને સ્કાઇ ડાઇવિંગ પ્રકારના કોઈ સાહસ સાથે દૂરનો સંબંધ નહોતો. ફેલિક્સ પહેલેથી જ સાહસિક તરીકે વિખ્યાત હતો અને મોટો જમ્પ લગાવતા અગાઉ કંઈ કેટલીય છલાંગો લગાવી ચૂક્યો હતો. બીજી બાજુ સાહસનું પોતાનું ક્ષેત્ર ન હોવા છતાં ઢળતી ઉંમરે આવડું ખેડાણ કરવાના કારણે પણ એલનનું આ વિશિષ્ટ સાહસ ગણાવી શકાય.
મૂળે તો બાળપણમાં બધાથી અલગ તરી જવાનો જે ગુણ એલને વિકસાવ્યો હતો એ જ તેને આવું સાહસ કરવા પ્રેરે છે. એ સમયે કે જ્યારે પોતાના ક્લાસમેન્ટ્સ કમ્પ્યુટર ઈજનેરીમાં પ્રવેશ નહોતા મેળવતા ત્યારે એનાથી સામા પ્રવાહે જવું, આર્થિક સ્થિતિ નબળી હોવાના કારણે ભણવાની સાથે સાથે કમાણી કરવાનો વિકલ્પ ઊભો કરવો, સામાન્ય કંપનીમાં નોકરી શરૃ કરી હોવાથી દેશની અગ્રગણ્ય કંપનીના દરવાજા ઓપન થાય એ માટે એકેડમિક અને પ્રાયોગિક સફળતા મેળવવા જેવા કેટલાય સાહસો ખરેખર તો એલનના સ્વભાવમાં હતા.
 
૧૯૯૯માં ગૂગલ સાથે કામ શરૃ કરનારા એલન યુસ્ટેસના એચપી સાથેના અનુભવને ધ્યાનમાં રાખીને ગૂગલે તેને તરત જ એન્જિનિયરિંગ વિભાગના વાઇસ પ્રેસિડેન્ટ બનાવી દીધા. એમાં એલને થોડા વર્ષો જીવ રેડીને કામ કર્યું. ૨૦૦૬માં ગૂગલે પ્રમોશન આપીને તેમને પ્રોડક્ટ રિસર્ચ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ એક્ટિવિટીઝ ડિપાર્ટમેન્ટના સિનિયર વાઇસ પ્રેસિડેન્ટ બનાવ્યા. ૨૦૧૧થી એલન ગૂગલના સૌથી મહત્ત્વના એક એવા નોલેજ વિભાગના સિનિયર વાઇસ પ્રેસિડેન્ટની જવાબદારી નિભાવી રહ્યા છે. સાથે સાથે ગૂગલના ફૂડ બેંક અને સ્કોલરશિપના પ્રોજેકટ પણ સંભાળે છે.
ગૂગલમાં અલગ અલગ વિભાગમાં મહત્ત્વની જવાબદારીઓ ઉપાડવાની સાથે આ સિક્રેટ મિશનનો ભાર તેમના મજબૂત ખભા ઉપર આવ્યો ત્યારે છેક સુધી તેમણે છલાંગ લગાવવાની હિંમત પોતે કરશે એવી જાહેરાત નહોતી કરી. સ્પેસ સ્યુટ સહિતના સંશોધનો અને તૈયારી થતી હતી એ સમયગાળામાં જ મનોમન નક્કી કરીને એલને તૈયારી આરંભી દીધી હતી. જે બે કંપની સહભાગી હતી એનેય આ વાતની જાણ નહોતી. પ્રયોગ માટે પસંદ કરાયેલા સંભવિત ઉમેદવારો સાથે એલને તાલીમ મેળવવાનું શરૃ કર્યું હતું અને સિક્રેટ પ્રોજેક્ટની જેમ જ અંતે સિક્રેટ છતું કરીને પોતાનો મનસૂબો જણાવ્યો હતો. ક્યારેય ન કરેલા કામ માટે અને પોતાની કુશળતાથી દૂરના ક્ષેત્રમાં આમ અચાનક હાથ નાખીને સફળતા મેળવવી એના માટે જથ્થાબંધ હિંમત જોઈએ. એ હિંમત જૂટાવવા માટે એલન વાહવાહીના હકદાર ઠરે છે. આખી જીંદગી ઓફિસમાં કે સંશોધનો માટે લેબોરેટરીમાં વીતાવ્યા બાદ અને વળી નિવૃત્તિનું કાઉન્ડ ડાઉન શરૃ થઈ ચૂક્યું હોય ત્યારે સ્પેસ સ્યૂટના પ્રયોગ માટે આવડી હિંમત કરવાનું કામ ક્યો અધિકારી કરે?

એક ભારતીય સાથીદાર સાથે એલનની લાંબી ઈનિંગ
આઈઆઈટી-કાનપુરમાં ભણેલા અમિતાભ શ્રીવાસ્તવ સાથે એલન યુસ્ટેસની લાંબી ઈનિંગ રહી છે. સમવયસ્ક અને હમહોબી એવા અમિતાભ સાથે મળીને એલને ચીપ માટે એટીઓએમ રિસર્ચ વર્ક કર્યું હતું. ૯૦ દાયકામાં શરૃ થયેલું કામ કેટલાય વર્ષો સુધી ચાલ્યા બાદ છેક ૨૦૦૫માં બંનેને સહિયારો એવોર્ડ આપીને તેમનું સન્માન કરાયું હતું. ચીપના બંધારણમાં અતિ મહત્ત્વના પરિબળો માટે કામ કરનારા આ બંને પાસે તેના પેટન્ટ નોંધાયેલા છે. એલને ગૂગલ જોઈન કર્યું પછીથી એક તબક્કે આ કામ અધૂરું રહેશે એવી દહેશત હતી. બીજી તરફ અમિતાભે પણ માઇક્રોસોફ્ટ સહિતની મોટી કંપનીઓમાં ઘણો વખત મહત્ત્વના હોદ મેળવ્યા હતા. એલન અને અમિતાભ ભરચક કામમાં એવા ડૂબી ગયા હતા કે કામ જેમનું તેમ અટકી પડયું હતું. અંતે બંનેએ વ્યસ્તતા વચ્ચે પણ સંપર્ક સેતુ જોડી રાખીને ધારેલું કામ કરવામાં સરળતા મેળવી હતી. બંનેના સંશોધન પર પછીથી એલન યુસ્ટેસે એક પુસ્તક પણ લખ્યું છે.

Leave a Reply

Subscribe to Posts | Subscribe to Comments

Harsh Meswania

Harsh Meswania

Popular Post

Blog Archive

Total Pageviews

By Harsh Meswania & Designed By Smith Solace. Powered by Blogger.

About Harsh

My Photo
Journalist at Gujarat Samachar

- Copyright © Harsh Meswania - Metrominimalist - Powered by Blogger - Designed by Johanes Djogan -