Wednesday 5 September 2012
મધ્યાંતર - હર્ષ મેસવાણિયા
મોબાઈલ જનરેશન અત્યારે પરેશાન છે! આસામની હિંસાને પગલે સરકારે મોબાઈલ ફોનમાંથી થતાં બલ્ક એસએમએસની સેવા સ્થગિત કરી દીધી એટલે છેલ્લા દસ દિવસમાં નથી તો બહુ મેસેજ રિસીવ કરી શકાયા કે નથી તો મેસેજ મોકલી શકાયા! અને હજુ આ સ્થિતિ વધુ પાંચ દિવસ સહન કરવાની છે. ત્યારે આપણે અહીં દેશના કેટલા મોબાઈલ ધારકો પરેશાન છે તે જરા જાણી લઈએ.
ટ્રાય (ટેલિકોમ રેગ્યુલેટરી ઓથોરિટી ઓફ ઈન્ડિયા) ના અનુમાન મુજબ અત્યારે દેશમાં ૮૫ કરોડ મોબાઈલ ફોનધારકો છે. આ મોબાઈલ ધારકોમાંથી ૭૪ ટકા લોકો એસએમએસની સર્વિસનો બહોળા પ્રમાણમાં ઉપયોગ કરે છે. એટલે કે ૮૫ કરોડમાંથી ૬૩ કરોડ લોકો પોતાના સેલફોનમાંથી નિયમિત એસએમએસ સર્વિસનો ઉપયોગ કરે છે. થોડા સમય પહેલાં એક સીમકાર્ડમાંથી વધુમાં વધુ ૧૦૦ એસએમએસ થઈ શકતા હતા પણ ફરીથી ૨૦૦ એસએમએસ સુધીની મર્યાદા વધી જતા ભારતના એસએમએસ સર્વિસનો વપરાશ કરતા મોબાઈલ ધારકોની સંખ્યા વધી ગઈ હતી. હવે માત્ર રમૂજી કે થોટ ઓફ ધ ડે પ્રકારના મેસેજીસ જ નથી થતાં પણ આ સર્વિસનો ઉપયોગ માર્કેટિંગ વગેરેમાં પણ થવા લાગ્યો છે. એક અંદાજ પ્રમાણે વિશ્વમાં અત્યારે ૩૩૦ કરોડ કરતાં વધારે મોબાઈલ ફોન ધારકો છે અને એમાંથી ૨૪૦ કરોડ લોકો એસએમએસ સર્વિસનો ઉપયોગ કરે છે. આજે મોબાઈલ ફોનના અવિભાજ્ય અંગ જેવી બની ગયેલી આ સેવાની શરૂઆત કઈ રીતે થઈ એ જાણવું પણ રસપ્રદ છે.
વિશ્વના પ્રથમ એસએમએસમાં શું લખેલું હતું?
રાઈના ફોર્ટીની નામની વ્યક્તિએ ૧૯૮૯માં સૌ પ્રથમ વખત મોબાઈલમાંથી એસએમએસ સર્વિસનો ઉપયોગ કર્યો હતો. જેમાં તેણે લખ્યું હતું. '૦૭૭૩૪'. મોબાઈલના તે સમયના ફોનેટિક પ્રમાણે આ આંકડાઓનો અર્થ થતો હતો. ! આ મેસેજ તેણે તેના મિત્રને ફ્લોરિડામાં કર્યો હતો.
ત્યારે મોબાઈલમાં ટેક્સ્ટ મેસેજ લખી શકાતો ન હતો. આ કારણે તેણે આ આંકડાઓની મદદથી પોતાના મિત્ર સુધી સંદેશો પહોંચાડયો હતો. ત્યારપછી અંગ્રેજી શબ્દો લખેલો સૌ પ્રથમ એસએમએસ ૩ ડિસેમ્બર, ૧૯૯૨ના રોજ નેઈલ પેપવોર્થ નામના ૨૨ વર્ષના ઈજનેરે 'Merry Christmas’ વોડાફોનના નેટવર્કમાંથી તેના મિત્ર રિચાર્ડ લેવીસના મોબાઈલ પર કર્યો હતો. ૧૯૯૫ આસપાસથી મોબાઈલ ફોન યુઝર્સ માટે પણ એસએમએસ સર્વિસનો પ્રારંભ થયો હતો.
શરૂઆત ખૂબ ધીમી હતી પણ સંગીન હતી!
૧૯૯૫ આસપાસથી મોટાભાગની ટેલિકોમ સર્વિસ પ્રોવાઈડર કંપનીઓએ પોતાના નવા સેલફોનમાં એસએમએસ સર્વિસ આપવાનું શરૂ કર્યું હતું, પણ પ્રારંભમાં મોબાઈલ ધારકો એસએમએસ સર્વિસ વાપરવાનો બહુ ઉમળકો દાખવતા ન હતા, કેમ કે આ સર્વિસ ખૂબ ધીમી હતી. શરૂઆતનાં વર્ષોમાં એક મહિનામાં સરેરાશ માત્ર ચાર એસએમએસ એક મોબાઈલમાંથી થતાં હતા. ખાસ કરીને પ્રીપેઈડ ધારકો માટે આ સર્વિસ ખૂબ જ ધીમી અને કંટાળાજનક હતી. એક એસએમએસ સેન્ડ થાય એમાં જ ખાસ્સો સમય લાગી જતો એટલે મેસેજ કરવા કરતાં તો ફોન કરીને વાત કરવાનું વધારે યોગ્ય રહેતું હતું. આ કારણે ૧૯૯૮ સુધી મેસેજ સર્વિસ એટલી બધી લોકપ્રિય થઈ ન હતી. ત્યાર પછી એસએમએસના દર સસ્તા થયા, એસએમએસ સેન્ડ કરવામાં ઝડપ આવી. ૨૦૦૦નું વર્ષ આવતાં આવતાં તો આ સર્વિસ મોટાભાગના દેશોમાં લોકપ્રિય બનવા લાગી હતી.
આજે મોટાભાગના દેશોમાં મોબાઈલ ધારકો એસએમએસ સર્વિસનો બહોળા પ્રમાણમાં ઉપયોગ કરે છે. આ બાબતે સૌથી અગ્રેસર છે ફિલિપાઈન્સ. આ દેશમાં દરેક મોબાઈલ ધારક દરરોજના સરેરાશ ૨૭ મેસેજ સેન્ડ કરે છે. ફિનલેન્ડ, નોર્વે અને સ્વીડનના ૮૫ ટકા લોકો મેસેજ મોકલવાનું પસંદ કરે છે. યુરોપિયન દેશોના ૮૦ ટકા મોબાઈલ ધારકોને એસએમએસ કરવાનું ગમે છે. ૬૦ ટકા અમેરિકનો આ સર્વિસથી એક બીજાના સંપર્કમાં રહે છે. ત્યાર પછી એશિયન દેશોનો નંબર આવે છે. એમાં પણ ચીન અને ભારતના લોકોને ફોન કરવા કરતાં મેસેજથી કામ ચલાવી લેવાનું વધુ યોગ્ય લાગે છે. દુનિયાના તમામ યુવા મોબાઈલ ધારકોમાં એશિયાના યુવાનો મેસેજની બાબતે મેદાન મારી જાય છે. એક અભ્યાસ મુજબ એશિયન યુવાનો પોતાના મોબાઈલ એપ્લિકેશન્સમાંથી વધારેમાં વધારે મેસેજના મેનુમાં સમય વિતાવતા છે. હવે આવી પરિસ્થિતિ હોય ત્યારે આપણે દિવસ દરમિયાન મર્યાદિત જ મેસેજ કરવા પડે તો મુશ્કેલીમાં વધારો ન થાય તો જ નવાઈ!
ફેક્ટ એસએમએસ
* વિશ્વમાં એક મહિનામાં ૧૮ કરોડ લોકો વચ્ચે એસએમએસની આપ-લે થતી હોવાનો અંદાજ છે.
* વિશ્વના ૬૨ ટકા લોકો પોતાનાં સગાં-સંબંધીઓ અને મિત્રો સાથે સંપર્કમાં રહેવા માટે ફોન કરવાને બદલે એસએમએસનો ઉપયોગ કરે છે.
* જો તમે માનતા હો કે એસએમએસમાં વાહિયાત વાતો જ થાય છે તો તમારી ભૂલ છે, કેમ કે ૫૫ ટકા લોકો પોતાના મિત્રોને અર્થપૂર્ણ એસએમએસ કરે છે.
* ૧૯ ટકા લોકો પોતાના સાથી કર્મચારીઓ સાથે એસએમએસ કરીને વાત કરવાનું પસંદ કરે છે.
* વિશ્વના મોટાભાગના મોબાઈલ ધારકોને ૨૪ કલાકમાંથી ૨૦ મિનિટ મેસેજ મળે છે જ્યારે આ મેસેજના જવાબો આપવામાં આ લોકો એક કલાકનો સમય વિતાવે છે.
* એસએમએસ સર્વિસ વાપરતા કુલ મોબાઈલ ધારકોમાં ૫૨ ટકા મહિલાઓ છે.
* ૭૭ ટકા લોકો ખતરો હોવા છતાં ડ્રાઈવિંગ કરતી વખતે એસએમએસ કરતા રહે છે, જ્યારે ૭૯ ટકા લોકોને બાથરૂમમાં પણ એસએમએસની આપ-લે કરવાનું ગમે છે.
મેસેજમાં લખાઈ છે આખી નવલકથા
ચીનના ક્વાઈન ફૂઝહેંગને સતત તેમના કામ માટે યુરોપિયન અને એશિયન દેશોની મુલાકાત કરવાનું થતું હતું. ટ્રાવેલિંગ દરમિયાન ફુરસદના સમયમાં આ મહાશયે ૨૦૦૪ના વર્ષમાં મોબાઈલમાં જ નોવેલ લખવા માંડી. થોડા દિવસોમાં મેરેજ લાઈફ પર તેમણે સૌ પ્રથમ એસએમએસ નોવેલ 'આઉટ ઓફ ધ ફોરટ્રીસ' લખી નાખી. ૭૦ શબ્દોના ૬૦ ચેપ્ટરમાં આ નોવેલ લખવામાં આવી હતી. એટલે કે આશરે ૪,૨૦૦ શબ્દોમાં નવલકથા લખાઈ છે. ત્યાર પછી ચીનમાં દસ હજાર લોકોએ 'આઉટ ઓફ ધ ફોરટ્રીસ' નોવેલને પોતાની મોબાઈલ સ્ક્રીન પર વાંચી લીધી હતી.
