Wednesday 16 January 2013
મધ્યાંતર - હર્ષ મેસવાણિયા
ઇન્ટરનેટે આયુષ્યની ત્રીસી પાર કરી છે. આજના યુગમાં ઇન્ટરનેટ વગરની દુનિયા સાવ બેરંગી લાગે તો એમાં કંઈ નવાઈ નથી પણ એ પ્રશ્ન થવો સ્વાભાવિક છે કે વિશ્વમાં કેટલા લોકો ઇન્ટરનેટનો વપરાશ કરતા હશે? કયા દેશના લોકોને ઇન્ટરનેટનું ઘેલું છે અને કયા દેશના લોકો હજુ પણ ઇન્ટરનેટમાં ડોકિયું કરવાને પ્રાધાન્ય નથી આપતા? તો વળી અમુક દેશોએ અમુક કારણસર હજુ પણ ઇન્ટરનેટ સાથે જોડાવવાનું ટાળ્યું છે! ઇન્ટરનેટનો બિઝનેસ પણ આજે અબજોએ પહોંચ્યો છે
ઈન્ટરનેટના આવિષ્કારને આ મહિનામાં ૩૦ વર્ષ પૂરાં થયાં. કોમ્યુનિકેશન ક્ષેત્રે છેલ્લી બે સદીથી જે કામ નહોતું થયું તે કામ છેલ્લી અડધી સદીમાં થયું છે અને એમાં ઈન્ટરનેટનો બહુ મોટો ફાળો રહ્યો છે. વિશ્વ આખું જાણે ઓનલાઇન હોય એવી સ્થિતિ છે. ઈન્ટરનેટનો જન્મ ૧૯૮૩માં થયો હતો. થોડાં વર્ષો સુધી તેની અસર સીમિત રહી હતી પણ wwwની શોધ થઈ પછી તો ઈન્ટરનેટની દુનિયા સતત વિસ્તરતી જ રહી છે. ઈન્ટરનેટની શોધને એક દશકા પછી ૧૯૯૩માં યુઝર્સની સંખ્યા હતી ૧ કરોડ. માત્ર બે જ વર્ષમાં આ સંખ્યા ત્રણ ગણી વધી ગઈ અને ૧૯૯૫માં કુલ ઈન્ટરનેટ યુઝર્સ થયા ૪ કરોડ. ઈન્ટરનેટના બે દશકા પછી આ સંખ્યા હતી ૭૦ કરોડ અને ગત વર્ષે આ આંકડો વધીને ૨૪૫ કરોડના આંકડાને પણ પાર કરી ગયો. જો ઈન્ટરનેટના વપરાશમાં આ રીતે વધારો નોંધાતો રહેશે તો ૨૦૨૦ સુધીમાં કદાચ આ સંખ્યા હશે ૫૦૦ કરોડ!
ભારતમાં ઇન્ટરનેટ
એકમેક સાથે જોડાઈ રહેવાના આશયથી શરૂ થયેલા ઈન્ટરનેટે આજે એક મસમોટા બિઝનેસનું સ્વરૂપ ધારણ કરી લીધું છે. હોસ્પિટાલિટી અને સેવા ક્ષેત્ર જેવાં સેક્ટર્સને અત્યારે ઈન્ટરનેટ હંફાવી રહ્યું છે. વિશ્વમાં ઈન્ટરનેટ અને તેને લગતી નોકરીઓનું પ્રમાણ વધી રહ્યું છે એટલે તેનો બિઝનેસ વિકસે તે સ્વાભાવિક છે. ૨૦૧૫ સુધીમાં ઈન્ટરનેટ વિશ્વમાં એજ્યુકેશન અને હેલ્થ સેક્ટર કરતાં પણ આગળ વધી ગયું હશે! ભારતમાં ૨૦ સપ્ટેમ્બર, ૧૯૯૪ના દિવસે નેશનલ ઈન્ફોર્મેટિક સેન્ટરે પહેલી વખત ઈન્ટરનેટ જોડાણ મેળવ્યું હતું. આજે એકલા ભારતમાં જ ઈન્ટરનેટ પર આધારિત ૮૦ લાખ નોકરીઓ છે અને ૨૦૧૫ સુધીમાં બીજી ૨૫૦ લાખ નોકરીઓનું સર્જન થશે. આગામી ત્રણ વર્ષમાં ઈન્ટરનેટનો બિઝનેસ ભારતના કુલ જીડીપીના ૩.૩ ટકાએ પહોંચી જશે. આગામી ૨ વર્ષમાં ભારતના નેટ યુઝર્સની કુલ સંખ્યા ૪૦ કરોડ સુધી પહોંચી જશે. ભારત એકમાત્ર ચીન (૫૦ કરોડ કરતાં વધુ) કરતાં આ મામલે પાછળ રહેશે એટલે કે વિશ્વમાં નેટ વપરાશકર્તા તરીકે ભારત બીજા નંબરે આવી જશે.
ઈન્ટરનેટની વૈશ્વિક સ્થિતિ
૧૬ દેશોમાં એક યા બીજાં કારણસર ઈન્ટરનેટની સુવિધા નથી. અમુક ગરીબ દેશોને ઈન્ટરનેટ સાથે નહીં પણ બે ટંકનું ખાવાનું કેમ મળે તે જોવામાં રસ છે! જ્યારે થોડા એવા દેશો પણ છે જ્યાં ઈન્ટરનેટ પર વત્તા-ઓછા અંશે પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે. બેલોરૂસ, બર્મા, ચીન, ક્યૂબા, ઈજિપ્ત, ઈરાન, નોર્થ કોરિયા, સાઉદી અરેબિયા, સિરિયા, ટયુનિશિયા, તૂર્કમેનિસ્તાન, વિએતનામ જેવા દેશો પૈકી અમુકમાં ઈન્ટરનેટને સેન્સરશિપનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે તો અમુક દેશોને નેટની જરૂરિયાત જણાઈ નથી.
વધુ આંકડાની ઈન્દ્રજાળમાં ઊતરવું હોય તો ઈન્ટરનેટની દુનિયાની સ્થિતિ કંઈક આવી છે. ૨૫ કરોડ ઉપરાંતની વેબસાઇટ્સ છે અને એમાં પણ પ્રતિમાસ ૬ લાખ વેબસાઇટ્સનો ઉમેરો થતો રહે છે. એક મહિનામાં ૧૦૦ કરોડ માથાંઓ ઈન્ટરનેટમાં ડોકિયું કરે છે. વિશ્વમાં સૌથી વધુ નેટરસિયા નોર્થ અમેરિકન લોકો છે. ૧૦૦માંથી ૭૦ નોર્થ અમેરિકન દિવસમાં એક વાર તો ઈન્ટરનેટની સુવિધાનો લાભ લે જ છે. નેટનો સાવ ઓછો ક્રેઝ આફ્રિકન્સમાં છે. ૧૦૦માંથી માત્ર ૩ જ આફ્રિકન્સ ઈન્ટરનેટમાં સમય વીતાવે છે તો વળી નોર્થ કોરિયાનો કોમ્યુનિકેશન વિભાગ પોતાના દેશમાંથી કેટલા લોકો ઈન્ટરનેટ યુઝ કરે છે એ વાતને જાહેર કરવાનું જ ટાળે છે. વિશ્વના મોટા ભાગના ટિનેજર્સ ૫ કલાકમાંથી ૨ કલાકનો સમય ઈન્ટરનેટમાં પોર્નોગ્રાફી જોવામાં ગાળે છે. ઈન્ટરનેટના કુલ વપરાશકારોમાંથી ૫૩ ટકા યુઝર્સની વય ૨૧થી ૩૫ વર્ષની વચ્ચે છે. મજાની વાત એ છે કે ઈન્ટરનેટ પર પુરુષો કરતાં મહિલાઓ વધુ સમય ફાળવે છે. ફેસબુક, ટ્વિટર, યુ ટયૂબ જેવી મોસ્ટ પોપ્યુલર સાઇટ્સ કોણે બનાવી એની કે ઈવન નો આવિષ્કાર કોણે કર્યો એ ખબર ન હોય તો એની ચિંતા હવે નથી થતી, કારણ કે દરેક સવાલનો એક જ જવાબ છે, ડોન્ટ વરી ઈન્ટરનેટ છેને યાર શોધી લઈશું!
