Sunday 2 February 2014
સાઇન-ઇન - હર્ષ મેસવાણિયા
'ઓકે' ૨૦૧૩માં સૌથી વધુ વપરાયેલો શબ્દ છે. 'ઓકેય'માંથી 'ઓકે' અને હવે મેસેજની શોર્ટ લેંગ્વેગમાં માત્ર 'કે' બનેલા એ શબ્દની અંગ્રેજી ભાષામાં જ નહીં, પણ વિશ્વભરમાં એક અલગ શાખ છે.
'ઓકે હું દસ મિનિટમાં પહોંચી જઈશ', 'ઓકે તું પહોંચી જા એટલે મને કોલ કરજે', 'આપણે કાલે કોલેજે મળીશું ઓકે બાય!', 'એ બધું ઓકે, પણ તું છે ક્યાં અત્યારે?', 'ઓકે સર હું કાલે એ કામ કરી નાખીશ!'
આવા કેટલા બધા રોજિંદા વાક્યોમાં OKને અનિવાર્ય સ્થાન મળી ચૂક્યું છે. બોલચાલના રોજિંદા સંવાદોથી લઈને મેસેજમાં અપાતા જવાબો સુધી આપણને OK વગર વાક્ય અધૂરું હોય એવું લાગે છે. OKમાંથી હવે મેસેજમાં તો K થઈ ગયું છે. કોઈ બાબતમાં સહમતિ આપવા માટે વધુ લખવાની પળોજણમાં પડવાને બદલે માત્ર OK અથવા K લખી નાખીએ એટલે સામેવાળા સમજી જાય છે.
ઈન્ટરનેટ પર કોઈ બાબતે સહમતિ માંગતી વખતે પણ ઓકે પર ક્લિક કરવાનું રહે છે. સ્માર્ટફોનની ટચ સ્ક્રિનથી લઈને ટીવીના રિમોટ કંટ્રોલ સુધી ઓકેએ દબદબો મેળવ્યો છે. ભાષા અંગે થતી હલચલ પર નજર રાખતી સંસ્થા ગ્લોબલ લેંગ્વેજ મોનિટરે આ મહિને ગત વર્ષમાં વિશ્વમાં બધા જ જાહેર માધ્યમોમાં ખૂબ જ લોકપ્રિય રહેલા શબ્દોની એક યાદી જાહેર કરી હતી. જેમાં 'ઓકે'એ પોતાનો દબદબો ફરી એક વખત સિદ્ધ કરી બતાવ્યો છે. ઓલ રાઇટને બદલે ઓલ કરેક્ટ અને પછી એમાંથી અપભ્રંશ થયેલા ઓકે-ઓકેય અને હવે માત્ર 'કે' બનેલા શબ્દની શરૂઆત રસપ્રદ છે. તેની લોકપ્રિયતા બીજા શબ્દોને ઈર્ષા જગાવે એટલી મજબૂત છે!
* * *
૧૮૪૦માં અમેરિકામાં પ્રમુખપદની ચૂંટણી થઈ રહી હતી. એ ચૂંટણીમાં તત્કાલિન અમેરિકન પ્રમુખ માર્ટિન વેન બ્યુરેને ફરી વખત પ્રમુખપદની રેસમાં ઝંપલાવ્યું હતું. માર્ટિન વેનનું વતન ન્યુયોર્ક નજીકનું કિન્ડરહૂક નામનું નાનકડું નગર હતું એટલે એ તેના સમર્થકોમાં ઓલ્ડ કિન્ડરહૂકના હુલામણા નામે જાણીતા હતા. પ્રમુખપદ માટે માર્ટિન વેનની વિલિયમ હેરિક્શન સાથે બરાબરની ટક્કર જામી હતી ત્યારે માર્ટિન વેનના સમર્થકોએ એક ક્લબ બનાવી અને તેને ટૂંકું નામ આપ્યું 'ઓકે'.
માર્ટન વેનનું હુલામણુ નામ ઓલ્ડ કિન્ડરહૂકના ઓલ્ડમાંથી 'ઓ' અને કિન્ડરહૂડમાંથી 'કે' લઈને ઓકે કરવામાં આવ્યું હતું. એની પાછળ બીજો તર્ક એવો લગાવાયો હતો કે એ સમયે અમેરિકામાં લોકજીભે ચડેલા શબ્દોને નવી રમૂજી રીતે (સ્પેલિંગની દ્રષ્ટિએ ખોટું હોય એવી રીતે) લખવાનો ક્રેઝ જામ્યો હતો. એ દરમિયાન 'all correct' ને 'oll korrect' લખવાનું હજુ ક્યાંક ક્યાંક શરૂ હતું. એને ધ્યાનમાં રાખીને માર્ટિન વેનના સમર્થકો એવો મેસેજ આપવા માંગતા હતા કે જો 'ઓકે' (ઓલ્ડ કિન્ડરહૂક) પ્રમુખ બનશે તો દેશમાં બધુ 'ઓકે' (ઓલ કરેક્ટ) રહેશે.
માર્ટિન વેન ઈલેક્શન તો ન જીતી શક્યા, પણ તેમના સમર્થકો દ્વારા વહેતા કરાયેલા આ 'ઓકે' શબ્દને લોકોએ બરાબર પકડી લીધો હતો. ટૂંક સમયમાં ઓકે ન્યુયોર્ક અને તેની આસપાસમાં ખૂબ જ લોકપ્રિય બની ગયો. જોકે, અંગ્રેજી ભાષામાં તેને સ્થાન નહોતું મળ્યું. સરકારી દસ્તાવેજોમાં કે સત્તાવાર લખાણોમાં ઓકેનો ઉપયોગ વર્ષો સુધી ટાળવામાં આવતો હતો. ઓકે વર્ડને લોકપ્રિય કરવામાં અમેરિકાના અંગ્રેજી અખબારોએ પણ જાણતા અજાણતા પોતાનો ફાળો નોંધાવ્યો હતો.
૨૩મી માર્ચ ૧૮૩૯ના દિવસે પ્રકાશિત થયેલા બોસ્ટન મોર્નિંગ પોસ્ટ અખબારના અંકના બીજા પાના પર એડિટરે એક નાનકડો વ્યંગ લેખ લખ્યો હતો. એ લેખમાં અંગ્રેજીમાંથી અપ્રભંશ થઈ રહેલા સ્પેલિંગની દ્રષ્ટિએ ખોટા હોય પણ ઉચ્ચારોમાં ફેરફાર કરીને લખાતા હોય એવા શબ્દોને લક્ષ્યમાં લઈને વ્યંગ કરવામાં આવ્યો હતો. એમાં ઓકેની ઓલ કરેક્ટના સ્થાને વિશેષ રીતે નોંધ લઈને આખો પેરેગ્રાફ ફાળવવામાં આવ્યો હતો. એ પછી થોડા જ સમયમાં બીજા તેના હરિફ અખબારોમાં પણ આ જ વિષય પર વ્યંગ લેખો પ્રકાશિત થવા માંડયા હતા અને બધાએ ઓકે વર્ડ પર ખાસ પ્રકાશ પાડયો હતો. અખબારોના એ વ્યંગ લેખોએ પણ ઓકેને લોકપ્રિય કરવામાં મહત્ત્વનો ફાળો આપ્યો હતો.
ઓકેને લોકપ્રિય કરવામાં સંભવિત ફાળો હોય એવી અન્ય એક વાત પણ રસપ્રદ છે. અમેરિકામાં રેલવેની શરૂઆતના સમયમાં રેલવે મારફત પોસ્ટલ સેવાનું સંચાલન કરતા એક ક્લર્ક તેના દ્વારા રવાના થતા અને તેને મળતા બધા જ પાર્સલ પર ઓકે લખતો હતો. એ 'ઓકે' 'બરાબર'ના અર્થમાં નહોતું, પણ એ તેના નામના ટૂંકા અક્ષર માટે વપરાતું હતું. એ પોસ્ટલ ક્લર્કનું નામ ઓબેડિયા કેલી હતું અને તે તેની ચોકસાઈ માટે જાણીતો બન્યો હતો. પાર્સલમાં 'ઓકે' હોય એટલે એમાં જોવાપણું હોય જ નહીં, બધુ ઓકે જ હોય એવી તેની શાખ હતી. એ દિવસોમાં પાર્સલની લેવડ-દેવડ વખતે કહેવાતું કે ઓકે છે. એ રીતે ઓકે વર્ડ લોકપ્રિય બન્યો હોવાનું પણ કહેવાય છે.
બીબીસીના કટાર લેખક આરિફ વકારે ઓકે પર પોતાના જાત અનુભવની એક રમૂજી નોંધ કરી હતી. તેમણે તેમના વિદ્યાર્થીકાળનો કિસ્સો યાદ કરતા લખ્યું હતું તે મુજબ તેેમના એક પ્રોફેસર શાહીદ અલીએ કોઈ વિદ્યાર્થીને કશીક સૂચના આપી હતી એના પ્રત્યુત્તરમાં પેલા વિદ્યાર્થીએ 'ઓકે સર!' કહ્યું હતું. સામાન્ય રીતે આવો ઉત્તર મળે એટલે વાત પૂરી થતી હોય છે, પરંતુ અહીં પેલા વિદ્યાર્થીના જવાબથી પ્રોફેસર રાતા-પીળા થઈ ગયા હતા અને તેમણે વિદ્યાર્થીને ૧૦૦ વખત ઓલ રાઇટ બોલવાની અને લખવાની સજા આપી દીધી હતી. પ્રોફેસરનું માનવુ હતું કે ઓકે શબ્દ બહુ ચીપ છે અને પોતે આપેલી સૂચનાના જવાબમાં તો વિદ્યાર્થીએ ઓલ રાઇટ જ બોલવું જોઈએ!
* * *
OK શબ્દ ગૂગલ કરીએ એટલે ૮૫,૨૦,૦૦,૦૦૦ રિઝલ્ટ દેખાશે. ગૂગલ રિઝલ્ટનો આ આંકડો ઓબામા, પોપ ફ્રાન્સિસ, આલ્બર્ટ આઇન્સ્ટાઇન, ગાંધીજી, મનમોહન સિંહ, નરેન્દ્ર મોદી, સોનિયા ગાંધી, રાહુલ ગાંધી, સચિન તેંડુલકર, અમિતાભ બચ્ચન વગેરે વિશ્વભરના મહાનુભાવોના નામ સર્ચ કરતા મળતા રિઝલ્ટ કરતા ક્યાંય મોટો છે. મતલબ કે એક નાનકડો વર્ડ મોટા નામો પર ભારે પડે છે.
અંગ્રેજી ભાષામાં 'all correct' ના અપભ્રંશમાંથી ઓકે બનેલા આ શબ્દ પર એક આખી સંહિતા બની છે. એલેન મેટકેફ નામના એક અમેરિકન પ્રોફેસરે 'ઓકેઃ ધ ઇમ્પ્રોબબલ સ્ટોરી ઓફ અમેરિકાસ ગ્રેટેસ્ટ વર્ડ' નામના પુસ્તકમાં ઓકે શબ્દ પર સંશોધન કરીને તેની વ્યુત્પત્તિ અને વિકાસ પર રસપ્રદ માહિતી આપી છે. કોઈ અપભ્રંશ વર્ડ પર પુસ્તક લખાયું હોવાનું સંભવતઃ અંગ્રેજીમાં પહેલું સન્માન 'ઓકે'ને મળ્યું છે.
ઓકેના પ્રચારમાં કમ્પ્યુટર અને મોબાઇલનો મોટો ફાળો!
કમ્પ્યુટર-ઈન્ટરનેટનો વ્યાપ શરૂઆતના તબક્કામાં હતો ત્યારે મોટાભાગની કંપનીઓએ નવો સોફ્ટવેર રન કરવાથી લઈને કશુંક ડાઉનલોડ કરવા સુધીમાં ઓકે પર ક્લિક કરવાનું ફરજિયાત રાખ્યું હતું. શરતો સ્વીકારતી વખતે પણ ઓકે હાજર હોય , તો વળી, કોઈ પેજની પ્રીન્ટ આપતી વખતે ય ઓકે ક્લિક કરવું પડે.
એક વસ્તુના સ્થાને બીજી રીપ્લેસ કરતી વખતે પણ ઓકે વગર ન ચાલે. કમ્પ્યુટર-ઈન્ટરનેટમાં અત્ર-તત્ર-સર્વત્ર 'ઓકે' 'ઓકે' જોવા મળે છે. મોબાઇલ ફોન પોપ્યુલર થવા લાગ્યા પછી તેમાં પણ 'ઓકે'એ સ્થાન મેળવી લીધું હતું. કોઈને કોલ જોડવો હોય તો ઓકે પ્રેસ કરવું પડે. મોબાઇલ ફોનમાં ફેરફાર કરીને સેટ કરવું હોય તો ઓકેની જ મદદ લવી પડે. એ રીતે ઓકે વર્ડની લોકમાનસમાં ઈમેજ વધુ મજબૂત બનાવવામાં નવા ઉપકરણોએ મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવી ગણાય.
'ઓકે' ૨૦૧૩માં સૌથી વધુ વપરાયેલો શબ્દ છે. 'ઓકેય'માંથી 'ઓકે' અને હવે મેસેજની શોર્ટ લેંગ્વેગમાં માત્ર 'કે' બનેલા એ શબ્દની અંગ્રેજી ભાષામાં જ નહીં, પણ વિશ્વભરમાં એક અલગ શાખ છે.
'ઓકે હું દસ મિનિટમાં પહોંચી જઈશ', 'ઓકે તું પહોંચી જા એટલે મને કોલ કરજે', 'આપણે કાલે કોલેજે મળીશું ઓકે બાય!', 'એ બધું ઓકે, પણ તું છે ક્યાં અત્યારે?', 'ઓકે સર હું કાલે એ કામ કરી નાખીશ!'
આવા કેટલા બધા રોજિંદા વાક્યોમાં OKને અનિવાર્ય સ્થાન મળી ચૂક્યું છે. બોલચાલના રોજિંદા સંવાદોથી લઈને મેસેજમાં અપાતા જવાબો સુધી આપણને OK વગર વાક્ય અધૂરું હોય એવું લાગે છે. OKમાંથી હવે મેસેજમાં તો K થઈ ગયું છે. કોઈ બાબતમાં સહમતિ આપવા માટે વધુ લખવાની પળોજણમાં પડવાને બદલે માત્ર OK અથવા K લખી નાખીએ એટલે સામેવાળા સમજી જાય છે.
ઈન્ટરનેટ પર કોઈ બાબતે સહમતિ માંગતી વખતે પણ ઓકે પર ક્લિક કરવાનું રહે છે. સ્માર્ટફોનની ટચ સ્ક્રિનથી લઈને ટીવીના રિમોટ કંટ્રોલ સુધી ઓકેએ દબદબો મેળવ્યો છે. ભાષા અંગે થતી હલચલ પર નજર રાખતી સંસ્થા ગ્લોબલ લેંગ્વેજ મોનિટરે આ મહિને ગત વર્ષમાં વિશ્વમાં બધા જ જાહેર માધ્યમોમાં ખૂબ જ લોકપ્રિય રહેલા શબ્દોની એક યાદી જાહેર કરી હતી. જેમાં 'ઓકે'એ પોતાનો દબદબો ફરી એક વખત સિદ્ધ કરી બતાવ્યો છે. ઓલ રાઇટને બદલે ઓલ કરેક્ટ અને પછી એમાંથી અપભ્રંશ થયેલા ઓકે-ઓકેય અને હવે માત્ર 'કે' બનેલા શબ્દની શરૂઆત રસપ્રદ છે. તેની લોકપ્રિયતા બીજા શબ્દોને ઈર્ષા જગાવે એટલી મજબૂત છે!
* * *
૧૮૪૦માં અમેરિકામાં પ્રમુખપદની ચૂંટણી થઈ રહી હતી. એ ચૂંટણીમાં તત્કાલિન અમેરિકન પ્રમુખ માર્ટિન વેન બ્યુરેને ફરી વખત પ્રમુખપદની રેસમાં ઝંપલાવ્યું હતું. માર્ટિન વેનનું વતન ન્યુયોર્ક નજીકનું કિન્ડરહૂક નામનું નાનકડું નગર હતું એટલે એ તેના સમર્થકોમાં ઓલ્ડ કિન્ડરહૂકના હુલામણા નામે જાણીતા હતા. પ્રમુખપદ માટે માર્ટિન વેનની વિલિયમ હેરિક્શન સાથે બરાબરની ટક્કર જામી હતી ત્યારે માર્ટિન વેનના સમર્થકોએ એક ક્લબ બનાવી અને તેને ટૂંકું નામ આપ્યું 'ઓકે'.
માર્ટન વેનનું હુલામણુ નામ ઓલ્ડ કિન્ડરહૂકના ઓલ્ડમાંથી 'ઓ' અને કિન્ડરહૂડમાંથી 'કે' લઈને ઓકે કરવામાં આવ્યું હતું. એની પાછળ બીજો તર્ક એવો લગાવાયો હતો કે એ સમયે અમેરિકામાં લોકજીભે ચડેલા શબ્દોને નવી રમૂજી રીતે (સ્પેલિંગની દ્રષ્ટિએ ખોટું હોય એવી રીતે) લખવાનો ક્રેઝ જામ્યો હતો. એ દરમિયાન 'all correct' ને 'oll korrect' લખવાનું હજુ ક્યાંક ક્યાંક શરૂ હતું. એને ધ્યાનમાં રાખીને માર્ટિન વેનના સમર્થકો એવો મેસેજ આપવા માંગતા હતા કે જો 'ઓકે' (ઓલ્ડ કિન્ડરહૂક) પ્રમુખ બનશે તો દેશમાં બધુ 'ઓકે' (ઓલ કરેક્ટ) રહેશે.
માર્ટિન વેન ઈલેક્શન તો ન જીતી શક્યા, પણ તેમના સમર્થકો દ્વારા વહેતા કરાયેલા આ 'ઓકે' શબ્દને લોકોએ બરાબર પકડી લીધો હતો. ટૂંક સમયમાં ઓકે ન્યુયોર્ક અને તેની આસપાસમાં ખૂબ જ લોકપ્રિય બની ગયો. જોકે, અંગ્રેજી ભાષામાં તેને સ્થાન નહોતું મળ્યું. સરકારી દસ્તાવેજોમાં કે સત્તાવાર લખાણોમાં ઓકેનો ઉપયોગ વર્ષો સુધી ટાળવામાં આવતો હતો. ઓકે વર્ડને લોકપ્રિય કરવામાં અમેરિકાના અંગ્રેજી અખબારોએ પણ જાણતા અજાણતા પોતાનો ફાળો નોંધાવ્યો હતો.
૨૩મી માર્ચ ૧૮૩૯ના દિવસે પ્રકાશિત થયેલા બોસ્ટન મોર્નિંગ પોસ્ટ અખબારના અંકના બીજા પાના પર એડિટરે એક નાનકડો વ્યંગ લેખ લખ્યો હતો. એ લેખમાં અંગ્રેજીમાંથી અપ્રભંશ થઈ રહેલા સ્પેલિંગની દ્રષ્ટિએ ખોટા હોય પણ ઉચ્ચારોમાં ફેરફાર કરીને લખાતા હોય એવા શબ્દોને લક્ષ્યમાં લઈને વ્યંગ કરવામાં આવ્યો હતો. એમાં ઓકેની ઓલ કરેક્ટના સ્થાને વિશેષ રીતે નોંધ લઈને આખો પેરેગ્રાફ ફાળવવામાં આવ્યો હતો. એ પછી થોડા જ સમયમાં બીજા તેના હરિફ અખબારોમાં પણ આ જ વિષય પર વ્યંગ લેખો પ્રકાશિત થવા માંડયા હતા અને બધાએ ઓકે વર્ડ પર ખાસ પ્રકાશ પાડયો હતો. અખબારોના એ વ્યંગ લેખોએ પણ ઓકેને લોકપ્રિય કરવામાં મહત્ત્વનો ફાળો આપ્યો હતો.
ઓકેને લોકપ્રિય કરવામાં સંભવિત ફાળો હોય એવી અન્ય એક વાત પણ રસપ્રદ છે. અમેરિકામાં રેલવેની શરૂઆતના સમયમાં રેલવે મારફત પોસ્ટલ સેવાનું સંચાલન કરતા એક ક્લર્ક તેના દ્વારા રવાના થતા અને તેને મળતા બધા જ પાર્સલ પર ઓકે લખતો હતો. એ 'ઓકે' 'બરાબર'ના અર્થમાં નહોતું, પણ એ તેના નામના ટૂંકા અક્ષર માટે વપરાતું હતું. એ પોસ્ટલ ક્લર્કનું નામ ઓબેડિયા કેલી હતું અને તે તેની ચોકસાઈ માટે જાણીતો બન્યો હતો. પાર્સલમાં 'ઓકે' હોય એટલે એમાં જોવાપણું હોય જ નહીં, બધુ ઓકે જ હોય એવી તેની શાખ હતી. એ દિવસોમાં પાર્સલની લેવડ-દેવડ વખતે કહેવાતું કે ઓકે છે. એ રીતે ઓકે વર્ડ લોકપ્રિય બન્યો હોવાનું પણ કહેવાય છે.
બીબીસીના કટાર લેખક આરિફ વકારે ઓકે પર પોતાના જાત અનુભવની એક રમૂજી નોંધ કરી હતી. તેમણે તેમના વિદ્યાર્થીકાળનો કિસ્સો યાદ કરતા લખ્યું હતું તે મુજબ તેેમના એક પ્રોફેસર શાહીદ અલીએ કોઈ વિદ્યાર્થીને કશીક સૂચના આપી હતી એના પ્રત્યુત્તરમાં પેલા વિદ્યાર્થીએ 'ઓકે સર!' કહ્યું હતું. સામાન્ય રીતે આવો ઉત્તર મળે એટલે વાત પૂરી થતી હોય છે, પરંતુ અહીં પેલા વિદ્યાર્થીના જવાબથી પ્રોફેસર રાતા-પીળા થઈ ગયા હતા અને તેમણે વિદ્યાર્થીને ૧૦૦ વખત ઓલ રાઇટ બોલવાની અને લખવાની સજા આપી દીધી હતી. પ્રોફેસરનું માનવુ હતું કે ઓકે શબ્દ બહુ ચીપ છે અને પોતે આપેલી સૂચનાના જવાબમાં તો વિદ્યાર્થીએ ઓલ રાઇટ જ બોલવું જોઈએ!
* * *
OK શબ્દ ગૂગલ કરીએ એટલે ૮૫,૨૦,૦૦,૦૦૦ રિઝલ્ટ દેખાશે. ગૂગલ રિઝલ્ટનો આ આંકડો ઓબામા, પોપ ફ્રાન્સિસ, આલ્બર્ટ આઇન્સ્ટાઇન, ગાંધીજી, મનમોહન સિંહ, નરેન્દ્ર મોદી, સોનિયા ગાંધી, રાહુલ ગાંધી, સચિન તેંડુલકર, અમિતાભ બચ્ચન વગેરે વિશ્વભરના મહાનુભાવોના નામ સર્ચ કરતા મળતા રિઝલ્ટ કરતા ક્યાંય મોટો છે. મતલબ કે એક નાનકડો વર્ડ મોટા નામો પર ભારે પડે છે.
અંગ્રેજી ભાષામાં 'all correct' ના અપભ્રંશમાંથી ઓકે બનેલા આ શબ્દ પર એક આખી સંહિતા બની છે. એલેન મેટકેફ નામના એક અમેરિકન પ્રોફેસરે 'ઓકેઃ ધ ઇમ્પ્રોબબલ સ્ટોરી ઓફ અમેરિકાસ ગ્રેટેસ્ટ વર્ડ' નામના પુસ્તકમાં ઓકે શબ્દ પર સંશોધન કરીને તેની વ્યુત્પત્તિ અને વિકાસ પર રસપ્રદ માહિતી આપી છે. કોઈ અપભ્રંશ વર્ડ પર પુસ્તક લખાયું હોવાનું સંભવતઃ અંગ્રેજીમાં પહેલું સન્માન 'ઓકે'ને મળ્યું છે.
ઓકેના પ્રચારમાં કમ્પ્યુટર અને મોબાઇલનો મોટો ફાળો!
કમ્પ્યુટર-ઈન્ટરનેટનો વ્યાપ શરૂઆતના તબક્કામાં હતો ત્યારે મોટાભાગની કંપનીઓએ નવો સોફ્ટવેર રન કરવાથી લઈને કશુંક ડાઉનલોડ કરવા સુધીમાં ઓકે પર ક્લિક કરવાનું ફરજિયાત રાખ્યું હતું. શરતો સ્વીકારતી વખતે પણ ઓકે હાજર હોય , તો વળી, કોઈ પેજની પ્રીન્ટ આપતી વખતે ય ઓકે ક્લિક કરવું પડે.
એક વસ્તુના સ્થાને બીજી રીપ્લેસ કરતી વખતે પણ ઓકે વગર ન ચાલે. કમ્પ્યુટર-ઈન્ટરનેટમાં અત્ર-તત્ર-સર્વત્ર 'ઓકે' 'ઓકે' જોવા મળે છે. મોબાઇલ ફોન પોપ્યુલર થવા લાગ્યા પછી તેમાં પણ 'ઓકે'એ સ્થાન મેળવી લીધું હતું. કોઈને કોલ જોડવો હોય તો ઓકે પ્રેસ કરવું પડે. મોબાઇલ ફોનમાં ફેરફાર કરીને સેટ કરવું હોય તો ઓકેની જ મદદ લવી પડે. એ રીતે ઓકે વર્ડની લોકમાનસમાં ઈમેજ વધુ મજબૂત બનાવવામાં નવા ઉપકરણોએ મહત્ત્વની ભૂમિકા ભજવી ગણાય.
